rjpastwa@gmail.com

AKTUALNOŚCI

English version below

To duża satysfakcja, że rozwój badań nad procesami komunikowania religijnego
i postreligijnego doprowadził mnie do opracowania artykułu naukowego na ten temat, ale
również do organizacji pierwszej konferencji naukowej poświęconej komunikowaniu postreligijnemu. To kluczowe kroki dla zrozumienia komunikowania postreligijnego, dialogu w pluralistycznym społeczeństwie oraz roli translacji treści religijnych na język sekularny i wytwarzania wspólnego języka . Konferencja odbyła się w czerwcu 2025 r. na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

Postreligijna kultura jest efektem dekonstrukcji zachodniej ontologii, nabiera dopiero
kształtów, ale odczuwalny jest jej wpływ. Współczesny człowiek zachodu jest uczestnikiem
„epoki interpretacji”, bo w procesie myślenia i komunikowania doniosłe problemy ludzkości
nie wyczerpują się w poszczególnych i odseparowanych od siebie dziedzinach. Stąd pomysł,
a nawet konieczność by zorganizować konferencję interdyscyplinarną, gromadzącą
medioznawców, komunikologów, filozofów i prawników.

Postreligijność rozumiana jest przeze mnie jako forma relacji do religii i treści religijnych w
społeczeństwie ponowoczesnym, gdzie religia i treści religijne sprowadzane są przeważnie
do rzeczywistości posiadającej znaczenie historyczne, kulturowe, estetyczne oraz zdolność
do wpływania na nastroje społeczne.

Postreligijność oznacza również niezdolność do rozpoznawania czy poprawnego
interpretowania tekstów i symboli religijnych, w analizowanym obszarze chrześcijańskich, w
konsekwencji utraty związku z religią pojmowaną jako istotny element codzienności, zdolny
zasadniczo wpływać na ludzkie życie.

Impulsem do badań i namysłu nad komunikowaniem postreligijnym stał się dla mnie projekt postsekularny J. Habermasa i założenie o konieczności translacji tekstów religijnych i komunikatów na język adekwatny dla umysłów sekularnych, a także założenie o
osmotycznym uczeniu się wierzących i niewierzących obywateli w społeczeństwie
pluralistycznym, stąd kluczową kwestią wydaje się zdolność do uprawiania dialogu
i umiejętność współpracy na rzecz istotnych społecznie problemów.

Redukcja transcendentalna nie musi koniecznie oznaczać zagrożenia dla instytucji religijnych, liderów religijnych i wierzących członków państw demokratycznych, a raczej szansę i w jakimś sensie ratunek, gdyż postsekularne formy wiary i duchowości są otwarte, niepełne i hybrydowe, a zatem nie ma już powrotu do dawnych form wiary i duchowości oraz do komunikacji religijnej w tradycyjnym rozumieniu. Współczesny człowiek zachodu żywi
przekonanie, że niewiele rzeczy ma jeszcze jakiekolwiek znaczenie i cierpi z powodu
bezsensu i samotności.

Konkluzję dla rozważań oraz obrad w czasie konferencji może stanowić zdanie:
„Komunikowanie postreligijne jest wytwarzaniem wspólnego języka, wychodzeniem poza
utarty schemat własnego języka i pojęć”.

It is with great satisfaction that I acknowledge the progress of research on religious and post-religious communication processes, which has led not only to the development of a scholarly article on the subject but also to the organization of the first academic conference dedicated to post-religious communication. These constitute pivotal steps toward a deeper understanding of post-religious communication, dialogue in pluralistic societies, and the role of translating religious content into secular language to create a shared communicative framework. The conference took place in June 2025 at the John Paul II Catholic University of Lublin.

Post-religious culture, which is the result of the deconstruction of Western ontology, is still taking shape, yet its influence is already perceptible. Contemporary Western individuals are participants in an “era of interpretation,” as the pressing questions of human existence can no longer be confined to isolated and independent disciplinary domains. This has prompted—indeed necessitated—the organization of an interdisciplinary conference, bringing together scholars of media studies, communication, philosophy, and law.

I understand post-religiosity as a mode of relating to religion and religious content within a postmodern society, where religion is primarily perceived as a phenomenon of historical, cultural, and aesthetic significance, possessing the capacity to influence public sentiment.

Post-religiosity also entails an inability to recognize or correctly interpret religious texts and symbols—particularly Christian ones in the context analyzed—resulting from a loss of connection to religion as a vital component of everyday life, one that meaningfully shapes human existence.

My reflections on post-religious communication were initially inspired by Jürgen Habermas’s postsecular project and his premise regarding the necessity of translating religious texts and messages into a language comprehensible to secular minds. He also proposes a form of osmotic learning between believers and non-believers in pluralistic societies. Therefore, the ability to engage in meaningful dialogue and to collaborate on socially significant issues emerges as a crucial competency.

A reduction of the transcendental does not necessarily pose a threat to religious institutions, religious leaders, or believers in democratic societies. On the contrary, it may represent an opportunity—and in some sense a form of salvation—since postsecular forms of faith and spirituality are open, incomplete, and hybrid. Consequently, there is no returning to previous forms of religiosity or traditional modes of religious communication. The contemporary Western individual often holds the belief that few things retain any lasting meaning and suffers from existential meaninglessness and loneliness.

A conclusion that encapsulates the discussions and deliberations of the conference could be formulated as follows:“Post-religious communication is the creation of a shared language; it is the act of transcending the familiar frameworks of one’s own vocabulary and conceptual schema.”